گزارش معاملات فصلی

 

سازمان امور مالیاتی برای تسریع روند ارزیابی مالیاتی و افزایش دقت و شفافیت در معاملات و درآمدهای صاحبان مشاغل، آن ها را ملزم به ارائه صورتحساب معاملات در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت کرده است. ارائه صورت مالیات فصلی، به این صورت است که صاحبان کسب ‌و کار فهرست معاملات خود را به ‌صورت فصلی برای سازمان امور مالیاتی ارسال می نمایند. این روش که به نام مالیات فصلی شناخته می‌شود، چند سالی است که در ایران و با نام صورت معاملات فصلی به ‌صورت قانونی در حال اجرا شدن است. 

میزان مالیاتی که هر شرکت باید بپردازد میبایست بر اساس رویدادهای مالی آن شرکت توسط سازمان امور مالیاتی تعیین شود. تهیه و تنظیم صورت معاملات فصلی و اجرای جزئیات و قوانین مربوط به آن یکی از دغدغه‌های ذهنی مؤدیان بوده و برای تنظیم و ارسال آن می بایست فرمت‌های خاص ارائه شده توسط سازمان امور مالیاتی رعایت شوند. صورت معاملات فصلی در نظام اقتصادی و مالیاتی کشور یک سند بسیار مهم بوده و یکی از مبناهای تصمیم گیری‌های کلان اقتصادی می باشد که مقدمات برقراری عدالت اقتصادی و اجتماعی را فراهم می‌کند. به بیان ساده تر گزارش صورت معاملات فصلی، در حقیقت جزئیات خرید و فروش و معاملات صاحبان کسب و کار بوده که باید در مهلت ‌‌‌های تعیین شده در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار بگیرد و این الزام طبق ماده 95 قانون مالیات ‌های مستقیم الزام شده است که شما به خوبی می‌دانید امروزه این امور به سادگی توسط نرم افزار یکپارچه حسابداری تیپ انجام می‌شود.

میزان مالیات شرکت ‌ها و اینکه مالیات به چه مواردی تعلق می‌گیرد فقط در تشخیص و تصمیم سازمان امور مالیاتی مطابق با قانون مالیات های مستقیم می باشد. از این رو سازمان امور مالیاتی بر کلیه درآمدها و رویداد‌های مالی بنگاه ‌های اقتصادی می‌تواند مالیات تعیین کند. این سازمان می‌تواند با توجه به کلیه دفاتر قانونی شامل دفتر روزنامه، دفتر کل، دفتر هزینه‌ها و درآمد‌ها و نیز صورت حساب‌ها مالیات تعیین کند که این مالیات بر اساس گزارش خرید و فروش فصلی یا همان معاملات فصلی خرید و فروش در طول مدتی مشخص تعیین می‌شود که این سازمان با استناد به گزارش و معاملات فصلی میتواند متوجه فرار مالیاتی و کتمان مالیات شود  که حسابداران میتوانند با آگاهی از قوانین، این موارد را پیش بینی نموده و راه کار مناسب برای آن اتخاذ نمایند.

صورت معاملات فصلی چیست و چه تفاوتی با مالیات ارزش افزوده دارد؟

مالیات فصلی یکی از اصطلاحات مالیاتی است که اخیراً به دایره واژگان مالیاتی ایران اضافه شده است. مالیات فصلی و یا صورت معاملات فصلی و یا گزارش خرید و فروش فصلی یک روش ابراز درآمد است که تمرکز آن روی بعضی از مشاغل خاص می باشد.در واقع به ‌تمامی خرید و فروش‌هایی که مؤدی (حقیقی و یا حقوقی) در مدت ‌زمان معین انجام می ‌دهد معاملات فصلی گفته می‌شود و همان ‌گونه که از نام آن پیداست، این مدت‌ زمان معین به‌ صورت سه ‌ماهه بوده (طبق ماده 10 آئین نامه 46378) که آغاز هر فصل خورشیدی، شروع این دوره سه‌ ماهه می باشد. مؤدی یک ماه و نیم (45 روز) بعد از این دوره ‌های سه‌ ماهه فرصت دارد تا فهرست تمامی مبادلات خود را به همراه اطلاعات طرف معامله و دیگر اطلاعات مورد نیاز به سازمان امور مالیاتی تقدیم نماید.

برخی افراد ممکن است تصور کنند که صورت معاملات فصلی در واقع با مالیات ارزش افزوده یکی است اما چنین تصوری درست نیست و نکته ‌ای که ممکن است شما را به‌ اشتباه بیندازد، یکی بودن صورت معاملات فصلی با مالیات بر ارزش افزوده است. صورت معاملات فصلی تنها محدود به ارائه فهرست معامله هاست و مالیات از آن به صورت مجزا دریافت نمی گردد. درحقیقت صورت معاملات فصلی تنها روشی برای شفاف ‌سازی معاملات و معامله‌گران است؛ در حالی‌ که مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات است که در عین ‌حال مشمولین آن ملزم به ارائه صورت معاملات فصلی هستند. به این نکته توجه کنید که مشمولین ارائه صورت معاملات فصلی محدود به مشمولین پرداخت مالیات بر ارزش افزوده نیستند که در ادامه بیشتر توضیح خواهد شد.

 

قانون مالیات های مستقیم ماده 169

اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این قانون که حسب اعلام سازمان امور مالیاتی کشور موظف به ثبت‌ نام در نظام مالیاتی می‌شوند، مکلفند برای انجام معاملات خود صورتحساب صادره و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورتحساب‌ ها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج و فهرست معاملات خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه نمایند.

تبصره1) در صورتی که طرف معاملات اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این ماده، اشخاص حقیقی مصرف‌کننده نهائی کالا یا خدمات و نیز اشخاص حقیقی مشمول موضوع ماده ۸۱ این قانون باشند درج شماره اقتصادی اشخاص مذکور الزامی نیست.

مصرف‌کننده نهائی موضوع این تبصره شخص حقیقی است که کالاها و خدمات را متناسب با نیاز خود برای مصارف شخصی خریداری ‌کند و از آن برای عرضه کالاها و خدمات به دیگران استفاده ننماید.

تبصره2) در این تبصره تغییرات مهمی صورت گرفته شده و حتی تبدیل به قانون شده است. لذا در مورد این تبصره در بخش جداگانه ای صحبت خواهیم کرد.

تبصره3) ترتیبات اجرائی احکام این ماده و تبصره ۱  آن و تعیین مصادیق معاملات مشمول و حد آستانه (تعیین حداقل رقم گردش مالی مؤدی) به موجب آئین نامه‌ای خواهد بود که حداکثر ظرف مدت شش ‌ماه از تاریخ تصویب این قانون با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد.

آئین نامه مذکور به 46378/۳۹۴۹/200 و تاریخ 1395/۰۳/18 تصویب شده است که نکات مهم آن عبارت است از:

ماده1) در این آئین ­نامه، اصطلاحات در معانی مشروح زیر به کار می روند:

سامانه معاملات: سامانه الکترونیکی است که به منظور انجام تکالیف مقرر توسط اشخاص مشمول برای ارسال فهرست معاملات در اجرای این آئین نامه توسط سازمان ایجاد می شود.

معاملات: هر گونه فعالیت اعم از تجاری و غیر تجاری است که منجر به خرید کالا و خدمات و دارایی یا تحصیل درآمد در ازای فروش کالا و دارایی یا ارائه خدمت برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع قانون می شود.

فهرست معاملات: گزارشی است حاوی اقلام اطلاعات مربوط به خرید و فروش کالا و خدمت.

صورتحساب: مطابق فرم­های تعریف شده در آئین نامه اجرائی ماده ۹۵ قانون می باشد.

 

توجه داشته باشید که سه نوع صورتحساب وجود دارد.

صورتحساب نوع اول: دارای سریال چاپی یا ماشینی، تاریخ و همچنین باید شامل مشخصات کامل فروشنده و خریدار (نشانی دقیق با کد پستی و کد اقتصادی و یا کد ملی خریدار و فروشنده، مشخصات کالا، خدمت، مقدار و مبلغ آن) باشد.

صورتحساب نوع دوم: صرفاً در موارد استفاده از (صندوق مکانیزه فروش) یا تجهیزات مشابه صادر می شود و باید دارای شماره سریال ماشینی، تاریخ و حداقل در برگیرنده اطلاعات هویتی شامل نام، نام خانوادگی، شماره اقتصادی، نشانی کامل، کدپستی فروشنده، مشخصات کامل یا خدمات ارائه شده، مقدار و مبلغ آن باشد.

صورتحساب نوع سوم: (صورتحساب الکترونیکی) که دارای شماره سریال ماشینی، تاریخ و حداقل در برگیرنده اطلاعات هویتی شامل نام و نام خانوادگی یا نام شخص حقوقی، شماره اقتصادی، نشانی کامل، کدپستی، مشخصات کالا و خدمات ارایه شده، مقدار و مبلغ بوده و از طریق سامانه آنلاین معاملات صادر و دارای کد رهگیری سازمان امور مالیاتی می باشد. به نظر می رسد سازمان امور مالیاتی استفاده از این نوع صورتحساب را برای شرکت های تجاری فعال در فضای اینترنت (مانند: دیجی کالا، اسنپ، تپسی و ...) طراحی و برای استفاده ابلاغ کرده است.

ماده 3) صاحبان مشاغل مکلف به ثبت نام، می بایست برای هر واحد شغلی یا برای هر محل، جداگانه در نظام مالیاتی ثبت نام نمایند.

ماده 5) مشمولین ثبت نام مکلفند هرگونه تغییرات از جمله، انحلال، تعطیلی فعالیت (دائم یا موقت (تعلیق))، تغییر نام، تغییر شغل، تغییر نشانی، تبدیل فعالیت انفرادی به مشارکتی و یا بالعکس، تغییر شرکا (اختیاری یا قهری) و یا سایر موارد را حداکثر ظرف مدت دو ماه از تاریخ انجام یا وقوع تغییرات به سازمان اعلام نمایند.

ماده ۹) اشخاص زیر مشمول ارسال فهرست معاملات می باشند:

الف) کلیه اشخاص حقوقی (شرکت ها).

ب) اشخاص حقیقی صاحبان مشاغل که حسب نوع و یا حجم فعالیت جزء گروه اول موضوع ماده ۲ آئین نامه اجرایی ماده ۹۵ قانون محسوب می شوند.

ج)  اشخاص حقیقی صاحبان مشاغل مشمول اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده که این بند از تاریخ 16 آذرماه 1398 حذف شده است.

تبصره) اشخاص موضوع این ماده با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور و تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی قابل تغییر خواهند بود.

نکته ای که وجود دارد این است که تا سال 1394 اشخاص حقیقی که تنها به انجام خدمات مشغول به کار بودند از انجام ارسال گزارش معاملات فصلی معاف بودند و نیازی به ارسال این گزارش از سوی آنها نبود؛ اما در اصلاحیه این قانون مقرر شد که از فروردین ماه سال 1395 این گروه نیز اقدام به اجرای قانون کنند و گزارش معاملات فصلی خود را به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.

ماده 10) اشخاص مشمول ماده ۹ این آئین­ نامه مکلفند فهرست معاملات خود را مطابق اقلام اطلاعاتی مندرج در سامانه معاملات تهیه و ارسال نمایند. فهرست معاملات حداکثر در مقاطع سه ماهه (فصلی) تهیه و تا یک ماه و نیم پس از پایان هر فصل به صورت الکترونیکی از طریق درگاه اینترنتی سازمان برای سامانه معاملات ارسال و یا به صورت لوح فشرده در قالب اطلاعات درخواستی سازمان به اداره امور مالیاتی ارائه شود. چنانچه انتهای سال مالی اشخاص حقوقی در خلال یکی از فصول سال شمسی باشد، این اشخاص مکلفند برای آن فصل دو فهرست معامله تنظیم و ارسال نمایند. به نحوی که از ابتدای فصل تا پایان سال مالی خود یک فهرست معامله و همچنین از ابتدای سال مالی تا پایان آن فصل نیز یک فهرست معاملات دیگر ارسال نمایند.

ماده13) موارد زیر معاف از ارسال فهرست معاملات:

P  خرید و فروش و سود و کارمزد اوراق بهادار؛

P  خرید و فروش سهام و سهم الشرکه و حق تقدم سهام یا سهم الشرکه؛

P  سود و کارمزد و جریمه­ های بانک­ها، صندوق تعاون، صندوق­ های حمایت از توسعه بخش کشاورزی، موسسات اعتباری غیربانکی مجاز و صندوق­ های قرض ­الحسنه؛

P  سود سهام و سهم الشرکه؛

P  حـق عـضویت اعضاء مجامع حرفه­ ای، احزاب و انجـمن­ها و تشکـل ­های غـیردولتی دارای مـجوز از مـراجـع ذی صلاح؛

P  کمک‌ها، جوائز و هدایای بلاعوض؛

P  مبالغی که تحت عناوین جریمه یا خسارت، انواع عوارض و مالیات (به استثناء مالیات و عوارض قانون مالیات بر ارزش افزوده) حق ثبت، حق تمبر، حقوق گمرکی و موارد مشابه، به دستگاه­های اجرائی پرداخت می­گردد؛

P  حقوق و دستمزد پرداختی موضوع فصل سوم از باب سوم قانون مالیات ­های مستقیم؛

P  وجوه پرداختی بابت حق نگهداری (شارژ) ساختمان محل فعالیت و آبونمان­ های پرداختی.

 

برخی از معاملات مؤدیان نیز نیازمند ارسال صورتحساب نیستند.

موارد معاف از ارسال صورتحساب:

P  خرید و فروش و سود و کارمزد اوراق بهادار؛

P  خرید و فروش سهام الشرکه و حق تقدم سهام یا سهام الشرکه؛

P  سود و کارمزد جریمه‌های بانک‌ها، صندوق تعاون، صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی، مؤسسات اعتباری غیر بانکی مجاز و صندوق‌های قرض‌الحسنه؛

P  حق عضویت اعضاء مجامع حرفه‌ای، احزاب و انجمن‌ها و تشکل‌های غیردولتی دارای مجوز از مراجع ذی‌صلاح؛

P  کمک‌ها، جوایز و هدایای بلاعوض؛

P  مبالغی که تحت عناوین جریمه یا خسارت، انواع عوارض و مالیات (به‌استثناء مالیات و عوارض قانون مالیات بر ارزش افزوده) حق ثبت، حق تمبر، حقوق گمرکی و موارد مشابه به دستگاه‌های اجرائی پرداخت می‌شود؛

P  وجوه پرداختی بابت حق نگهداری (شارژ) ساختمان محل فعالیت و آبونمان‌های پرداختی.

موارد معاف از درج شماره اقتصادی:

P  فروش کالا و خدمات به مصرف‌کننده نهایی؛

P  معامله با مشمولین ماده 81 (شاغلین حوزه‌های کشاورزی، دام‌پروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبورعسل)؛

P  معامله با اشخاص حقیقی با مبلغ تا 5 درصد حدنصاب «معاملات کوچک موضوع قانون برگزاری مناقصات» (این مبلغ در سال 98، یک‌میلیون ششصد و چهل هزار تومان است)؛

P  خرید از فروشندگانی که ملزم به ثبت‌نام در نظام مالیاتی نیستند (ارگان‌ها و نهادهای دولتی و ).

 

ماده 53 قانون مالیات­‌های مستقیم اشاره به مالیات بر درآمد مال­ الاجاره دارد، بنابراین قانون درآمد مشمول مالیات املاکی که به اجاره واگذار می‌شود عبارت است از کل مال­ الاجاره اعم از نقدی و غیر نقدی پس از کسر 25 درصد بابت هزینه ­‌های استهلاک و نگهداری.

به موجب ماده 59 نقل و انتقال قطعی املاک به مأخذ ارزش معاملاتی و به نرخ پنج درصد و همچنین انتقال حق واگذاری محل به مأخذ وجوه دریافتی مالک یا صاحب حق و به نرخ دو درصد در تاریخ انتقال از طرف مالکان عین یا صاحبان حق مشمول مالیات است.

ماده ۱۴) در خصوص معاملاتی که (اعم از خرید یا فروش کالا یا خدمت) تا میزان حد نصاب معاملات کوچک موضوع تبصره (۱) ماده (۳) قانون برگزاری مناقصات هستند، مشمولین ماده (۹) می ­توانند فهرست معاملات مذکور را به صورت مجموع ارسال نمایند.

دستورالعمل ۲۴۴۶۸ مورخ 1390/۱۰/27

بند ۴-۵: برای خریدهای تا میزان ۱۰ درصد مبلغ حد نصاب معاملات کوچک موضوع تبصره یک ماده قانون برگزاری مناقصات، رعایت مقررات فوق ضرورت ندارد؛ ولی معاملات مذکور را طی یک سطر در فهرست سه ماهه خرید (فرم مشاره ۴) به صورت تجمیعی به شرح (معاملات کمتر از ۱۰% مبلغ حد نصاب) درج نمایند. در صورتی که معاملات اعلام شده به شرح فوق از مبلغ خرید سالیانه مؤدی بیشتر باشد، مؤدی مذکور به عنوان مؤدی دارای ریسک محسوب و این گونه مؤدیان در اولویت رسیدگی مالیاتی قرار خواهند گرفت.

فروشندگانی که مشمول این دستورالعمل می باشند، در موارد فروش تا میزان ۱۰ درصد مبلغ حد نصاب معاملات کوچک موضوع تبصره یک ماده ۳ قانون برگزاری مناقصات، لزومی به درج شماره اقتصادی خریدار در صورتحساب صادره نداشته و جمع اینگونه معاملات را طی یک سطر در فهرست سه ماهه فروش (فرم شماره ۳) به صورت تجمیعی به شرح (معاملات کمتر از ۱۰% مبلغ حد نصاب) درج نمایند.

تبصره ۴: نحوه رسیدگی، مطالبه، حل اختلاف و وصول جرائم مذکور و ترتیبات پرداخت آن طبق مقررات در هر دوره مالیاتی طبق مقررات این قانون با رعایت مهلت مقرر در ماده 157 قانون مالیات های مستقیمانجام می‌شود.

تبصره 5: وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است حداکثر تا مدت شش ‌ماه پس از لازم ‌الاجرا شدن این قانون سامانه انجام معاملات وزارتخانه‌ها و دستگاه های اجرائی را برای مدیریت انجام کلیه مراحل مناقصات و مزایده‌ ها راه ‌اندازی کند و امکان دسترسی برخط (آنلاین) سازمان امور مالیاتی را فراهم آورد.

تبصره 6: جرایمی که مؤدیان به واسطه عدم اجرای احکام ماده (۱۶۹ مکرر) قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال ۱۳۸۰ مرتکب شده‌اند، مطابق مقررات این ماده محاسبه، مطالبه و وصول می‌شود.

 

تطابق گزارش خرید و فروش فصلی با دیگر گزارش‌ها

گزارشی که با عنوان معاملات فصلی به سازمان امور مالیاتی ارائه می‌گردد می بایست مغایرتی با مالیات بر ارزش افزوده و اظهارنامه مالیاتی نداشته باشد و در این سه گزارش باید مبالغ مورد معامله در خرید و فروش و درآمد یکسان باشد و مغایرت تطابقی نداشته باشند.

به صورتی که جمع درآمد و هزینه‌ها و مبالغ خرید و فروشی که در چهار گزارش فصلی به سازمان مالیاتی ارسال شده لازم است با اظهارنامه مالیاتی که به صورت سالانه ارسال می‌شود مطابقت داشته باشد و تفاوتی نداشته باشند.

در مواردی که خریدار از ارائه شماره اقتصادی امتناع و خودداری می کند فروشنده باید مشخصات خریدار و موضوع مورد معامله را ظرف مهلت یک ماه از زمان انجام معامله در فرم (فهرست امتناع) به اداره امور مالیاتی اعلام کند تا مشمول جریمه از این بابت نشود.

تخلفات در صورت معاملات فصلی و جرائم آن‌ها

P  عدم صدور صورتحساب یا عدم درج شماره اقتصادی خود و‌ طرف معامله حسب مورد یا استفاده از شماره اقتصادی خود برای معاملات دیگران یا استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود مشمول ‌جریمه‌ای معادل 10‌ درصد مبلغ مورد معامله‌ای که بدون رعایت ضوابط فوق انجام شده است، خواهد بود.

P  عدم ارسال صورت معاملات فصلی و همچنین عدم ارسال کد اقتصادی و یا استفاده از کد اقتصادی شخص دیگر و همچنین دادن کد اقتصادی خود به یک نفر دیگر جریمه ای معادل ۱۰ درصد مبلغ معامله انجام شده در بر خواهد داشت.

P  نکته دیگر در خصوص این موضوع ارسال دیر هنگام و بعد از مهلت مدارک است که باعث می‌شود، یک درصد معامله ای که مدرک آن دیر ارسال شده مشمول جریمه شود.

P  جریمه عدم ارسال صورت معاملات فصلی از روش ‌های اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی، به میزان 1 درصد مبلغ معاملاتی فهرست‌های اعلام ‌نشده می باشد.

رسیدگی به جرایم مربوط به گزارشات فصلی

عواقب عدم تسلیم گزارش معاملات فصلی مربوط به موضوع ماده 169 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم مؤدیان حقیقی و حقوقی تا ۴۵ روز پس از پایان هر فصل، موجب جرایمی است که قانون گذار تعیین کرده است. عدم انجام هر یک از تکالیف مقرر در این ماده، مشمول جرایم ماده ۱۶۹ و با مهلت پرداخت مقرر در ماده ۱۵۷ است.

در ماده ۱۶۹ مکرر قانون مالیات های مستقیم به این موضوع اشاره شده است که چنانچه صورتحساب صادر نکنیم یا شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در گزارشمعاملات قید نکنیم و از شماره شناسه ملی یا شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود استفاده کنیم، جریمه ای معادل ۱ درصد مبلغ مورد معامله ای که کتمان شده است، بهخاطی تعلق می‌گیرد. ۱۰ درصد این جریمه، بابت عدم صدور صورتحساب و یک درصد بابت عدم ارسال صورت معامله فصلی می باشد.

تفاوت تجمیعی و تجمعی در ارسال معاملات فصلی

تجمعی یعنی ارسال اطلاعاتی که همه با هم و بدون در نظر گرفتن طرف مقابل و کالا و خدمات ارسال می گردند به دلیل این که این اقلام ارزش استفاده در رسیدگی مالیاتی را دارا نیستند، به شکل تجمعی ارسال می گردند؛ اما تجمیعی به معنی ارسال اطلاعات مخصوص افرادی است که مکلف به ثبت نام می باشند و در طول دوره با آن ها معامله هایی داشته ایم.

فهرست حد نصاب معاملات کوچک از سال 1391 تا 1400

سال 1391: مبلغ6,700,000 ریال معادل ششصد و هفتاد هزار تومان یا 10 درصد نصاب معاملات کوچک شماره ابلاغ بخشنامه(200/3954) مورخ 1391/03/07؛

سال 1392: مبلغ8,800,000 ریال معادل هشتصد و هشتاد هزار تومان یا 10 درصد نصاب معاملات کوچک شماره ابلاغ بخشنامه(200/7151) مورخ 1392/04/22؛

سال 1393: مبلغ12,000,000 ریال معادل یک میلیون و دویست هزار تومان یا 10 درصد نصاب معاملات کوچک شماره ابلاغ بخشنامه(200/93/509) مورخ 1393/03/26؛

سال 1394: مبلغ13,900,000 ریال معادل یک میلیون و سیصد و نود هزار تومان یا 10 درصد نصاب معاملات کوچک شماره ابلاغ بخشنامه(200/64/504) مورخ 1394/03/05؛

سال 1395: مبلغ20,000,000 ریال معادل دو میلیون تومان یا 10 درصد نصاب معاملات کوچکشماره ابلاغ بخشنامه  (200/95/37) مورخ 1395/05/25؛

سال 1396: مبلغ11,000,000 ریال معادل یک میلیون و صد هزار تومان یا 5 درصد نصاب معاملات کوچک شماره ابلاغ بخشنامه (200/96/30) مورخ 1396/02/24؛

سال 1397: مبلغ12,500,000 ریال معادل یک میلیون و دویست و پنجاه هزار تومان یا 5 درصد نصاب معاملات کوچک شماره ابلاغ بخشنامه (200/97/38/ص) مورخ 1397/03/12؛

سال 1398: مبلغ16,400,000 ریال معادل یک میلیون و ششصد و چهل هزار تومان یا 5 درصد نصاب معاملات کوچک شماره ابلاغ بخشنامه (200/98/29/ص) مورخ 1398/04/03؛

سال 1399: مبلغ22,500,000 ریال معادل دو میلیون و دویست و پنجاه هزار تومان یا 5 درصد نصاب معاملات کوچک شماره ابلاغ بخشنامه (200/1400/21) مورخ 1399/03/23؛

سال 1400: مبلغ 32,500,000 ریال معادل سه میلیون و دویست و پنجاه هزار تومان یا 5 درصد نصاب معاملات کوچک شماره ابلاغ بخشنامه (200/1400/21) مورخ 1400/03/23.

گزارش فصلی فروش به اشخاص حقیقی و خرید از اشخاص حقیقی

اگر فروش به شخص حقیقی، درباره فروش کالا و خدمات به شخص حقیقی مصرف کننده نهایی، موضوع ماده ۸۱ ق.م.م باشد، یا نیازی به ثبت نام در نظام مالیاتی نداشته باشد، نیازی به درج شماره اقتصادی خریدار در صورت حساب فروش نیست.

اشخاص حقیقی غیر مکلف به ثبت نام در نظام مالیاتی در مورد خرید کالا و خدمات از اشخاص حقیقی موضوع ماده ق.م.م نیازی به اخذ شماره ملی نیست و می توانند اطلاعات را به صورت تجمیعی ارسال کنند.

اشخاص حقیقی که موظف به ثبت نام در نظام مالیاتی نباشند، اشخاص حقیقی غیر فعال اقتصادی می باشند و یا اشخاص حقیقی فعال در بخش اقتصادی روستایی که شامل مواردی مانند بافت فرش، گلیم، جاجیم، گبه و می باشد.

نحوه ارسال گزارشات به سامانه معاملات فصلی

برای ارسال این مدارک شرکت‌ ها و سازمان ‌های تجاری و کلیه اشخاص حقیقی می‌توانند به پرتابل سازمان امور مالیاتی مراجعه کرده و بعد از طی مراحل ذکر شده و ارسال مدارک تعیین شده نسبت به ثبت اطلاعات اقدام نمایند.

سامانه ارسال گزارشات فصلی خرید و فروش، به منظور انجام تکالیف مقرر توسط اشخاص مشمول برای ارسال فهرست معاملات در اجرای این آئین نامه توسط سازمان درست شده است. با استفاده از این سامانه مؤدیان مالیاتی می‌توانند از طریق سامانه ارسال معاملات فصلی نسبت به ثبت و ارسال اطلاعات خرید و فروش و همچنین پرداخت بابت قراردادها اقدامات لازم را اجرا نمایند.

از طریق نرم افزار ارسال صورت معاملات فصلی (TTMS) می‌توان نسبت به ثبت و ارسال اطلاعات مؤدیانی که از ارائه شناسه ملی (برای اشخاص حقوقی) و کد ملی (برای اشخاص حقیقی) به فروشنده در زمان خرید کالاها و خدمات خودداری نموده ‌اند، نیز اقدام کرد.

روش برخط(Online): این روش برای آن دسته از مؤدیانی است که در سامانه الکترونیکی ثبت نام مؤدیان، حداقل مرحله پیش ثبت نام و اعتبار سنجی مربوطه را رد کرده و کد کاربری و کلمه عبور مرحله دوم را از طریق پاکت های پستی مخصوص مربوطه دریافت نموده‌اند. برای این دسته از مؤدیان گرامی‌ با ورود به سامانه، امکان ثبت هر یک از فرم‌ های زیر بر حسب نوع اطلاعات فراهم است. پس از تکمیل اطلاعات هر فرم با استفاده از ثبت نهایی، اطلاعات در سیستم ثبت و تنها یک بار مجوز ویرایش پس از ثبت نهایی به ازای هر رکورد اطلاعاتی امکان پذیر می باشد. در این روش افراد مشمول باید در سامانه ارسال صورت معاملات فصلی ثبت نام کنند تا برای دسترسی به سامانه یک کد کاربری و رمز عبور برای آنها ایجاد شود. مؤدیان پس از ورود به سامانه اقدام به ثبت اطلاعات کرده و در نهایت نیز با تایید و ثبت نهایی اطلاعات، کد رهگیری مربوطه را برای پیگیری‌های بعدی دریافت می کنند.

P  ثبت گزارش خرید؛

P  ثبت گزارش فروش؛

P  ثبت اطلاعات پرداخت قراردادها؛

P  ثبت گزارش دریافت قراردادها؛

P  ثبت گزارش امتناع برای پیش از سال ۱۳۹۵؛

P  ثبت گزارش عرضه به مصرف کننده نهایی برای سال ۱۳۹۵؛

P  ثبت گزارش واردات؛ ثبت گزارش صادرات؛

P  ثبت گزارش حق العملکاری و مدیریت پیمان؛

P  ثبت گزارش اجاره؛

P  ثبت گزارش پیش فروش.

روش غیر برخط (Offline): مؤدیانی که از سیستم‌ های رایانه ای خرید و فروش استفاده می‌نمایند، می‌توانند در سامانه اینترنتی سازمان امور مالیاتی قالب مورد نظر این سازمان را با هماهنگی متخصصین مربوطه به ویژه تولید کنندگان این گونه نرم افزارها به طور مستقیم از سیستم کامپیوتری خود دریافت و در قالب مذکور وارد (Import) نمایند، و با استفاده از نرم افزار کنترلی و ارسال اطلاعات با اتصال به شبکه اینترنت مبادرت به ارسال اطلاعات به طور یکجا نموده و رسید دریافت نمایند. برای تسهیل در ارسال گزارش معاملات فصلی، سازمان امور مالیاتی کشور یک سامانه الکترونیکی را راه‌اندازی کرده تا مشمول این قانون بتوانند بدون نیاز به مراجعه حضوری در موعد مقرر اقدام به ارسال گزارش فصلی کنند. بنابراین تمام اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول این قانون مکلفند فهرست معاملات فصلی خود را از طریق پورتال تعریف شده سازمان به آدرس سایت www.tax.gov.ir مراجعه کرده و این فهرست را ارسال کنند. در این روش می بایست نرم افزار مورد نظر را بر روی سیستم فروش نصب کرده تا بتوانید اطلاعات مورد نیاز را در آن ثبت کنید.

 

نحوه گزارش قراردادها در معامله های فصلی، در صورتی که کارفرما یا پیمان کار باشید، به دو دسته تقسیم می گردد:

1) اگر کارفرما، فروشنده و یا به طور کلی دریافت کننده خدمات باشید: 

P  هنگام عقد کردن قرارداد، می بایست اطلاعات قرارداد را ارسال کنید و لازم نیست اطلاعات را در قسمت خرید درج کنید و فقط مبلغ پرداخت شده ارسال می گردد.

P  هنگام دریافت کردن فاکتور از پیمان کار یا فروشنده، در قسمت مربوط به خرید اعلام می شود و در کادری که به نوع کالا و خدمات اختصاص داده شده است شماره قرارداد را ذکر می کنید.

2) در صورتی که پیمان کار و ارائه دهنده خدمات باشید:

P  هیچ تکلیفی درباره ارسال اطلاعات هنگام عقد قرارداد ندارید.

P  در قسمت نوع کالا و خدمات می بایست صورت وضعیت های تایید شده، فاکتورهای خرید و دریافت خدمات را همراه با شماره قرارداد در هنگام صدور فاکتور ذکر نمایید.

 

آخرین تغییرات و اصلاحات در حوزه تهیه فایل خرید و فروش فصلی

مؤدیانی که از صورتحساب نوع اول، دوم و سوم موضوع ماده (۸) آئین نامه شماره ۲۳۰۷۶۱ مورخ 1394/۱۲/04 و اصلاحی شماره ۵۰۹۶۷/م مورخ 1396/۲/12 ماده (۹۵) قانون برای فروش کالا یا ارائه خدمات خود به مصرف کننده نهایی استفاده می‌نمایند، می‌توانند اطلاعات این قبیل صورتحساب‌ها را به صورت مجموع ارسال نمایند.

در خصوص معاملاتی که (اعم از خرید یا فروش کالا یا خدمت) تا میزان ۵% حد نصاب معاملات کوچک موضوع تبصره (۱) ماده (۳) قانون برگزاری مناقصات هستند، مشمولین ماده (۹) می‌توانند فهرست معاملات مذکور را به صورت مجموع ارسال نمایند.

چند نکته مهم درباره صورت معاملات فصلی:

1) فاکتور برگشتی در گزارشات فصلی: اگر فاکتوری برگشت داده شود به عنوان فاکتور مجزا در همان فصل که برگشت خورده باید ثبت گردد و گزینه برگشتی این فاکتور باید انتخاب شود.

2) خرید از اشخاص حقوقی در گزارشات فصلی: هنگام خرید از اشخاص حقوقی همواره گزینه مشمول ثبت نام نظام مالیاتی انتخاب می شود و باید جمع کل فاکتورها به صورت تجمعی (جمع فاکتورهای یک شخص) ارائه شود حتی اگر مبلغ آن کمتر از حد نصاب باشد چون ثبت تجمیعی مربوط به اشخاص حقیقی است می‌توان جمع خریدها از شخص حقیقی را با هم جمع کرد و به صورت مجموع ارائه نمود فقط منظور از مجموع در اینجا این نیست که خرید از اشخاص حقیقی مختلف با هم جمع شود و باید مجموع خرید از اشخاص حقیقی مختلف جداگانه ارائه شود و مشخصات فروشندگان را نیز ذکر نمود.

3) تکلیف صورتحساب خرید بالای 5% حد نصاب در گزارشات فصلی: اگر در سال 1400 جمع مبلغ صورتحساب خرید بالای 32،500،000 ریال باشد گزینه مشمول ثبت نام در نظام مالیاتی انتخاب می‌شود و جمع فاکتورهای خرید از شخص حقیقی در یک رکورد با تمام مشخصات فروشنده ارسال می‌شود و اگر کمتر از این مبلغ بود گزینه تجمیع 5% انتخاب شود. به عبارتی دیگر اگر معاملات خرید تا میزان 5% حد نصاب معاملات کوچک باشد مشمولین می‌توانند فهرست معاملات مذکور را به صورت مجموع ارسال نمایند.

4) اهمیت تاریخ پرداخت و زمان معامله: در گزارش ماده 169 مکرر تاریخ پرداخت ملاک تشخیص زمان معامله است ولی در ارزش افزوده تاریخ انجام معامله. بنابراین این مغایرتی است که می تواند وجود داشته باشد و اگر مستند باشد موجب رد دفاتر نخواهد شد.

5) گزارش تجمیعی خرید برای دو مقوله میسر است:

الف) مشمولین ماده 81 قانون مالیات مستقیم (درآمد حاصل از کلیه فعالیت های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغان داری، احیای مراتع و جنگلها، باغات اشجار از هر قبیل و نخیلات از پرداخت مالیات معاف هستند).

ب) افرادی که ملزم به ثبت نام نیستند (برای آن ها شماره اقتصادی، شناسه ملی و کد ملی فعال نیست).

6) اگر انتهای سال مالی اشخاص حقوقی در بین یکی از فصول قرار گیرد، روش کار بدین شکل است که می بایست برای فصل شمسی فوق، دو فهرست معامله تنظیم و ارسال نمود؛ به عنوان مثال چنانچه پایان سال مالی شرکتی ۱۵اردیبهشت ماه باشد، بایست در آن فصل دو گزارش خرید و فروش ارسال شود که دوره گزارش اول از ابتدای فروردین ماه تا ۱۵اردیبهشت و تاریخ گزارش دوم از اردیبهشت تا ۳۱ خرداد می باشد.

7) درخصوص خریدهای تا میزان (۱۰%) مبلغ حد نصاب معاملات کوچک که در تبصره یک ماده (۳) قانون برگزاری مناقصات اعلام شده، فقط باید معاملات مذکور را طی یک سطر در فهرست سه ماهه خرید بصورت تجمیعی درج نمود. شایان ذکر است همین موارد درخصوص فروش تا میزان (۱۰%) مبلغ حد نصاب، عیناً به روش خرید قابل اجراست.

8) تا وقتی که برای اشخاص مذکور شماره اقتصادی صادر نشده باشد، باید برای اشخاص حقیقی از شماره ملی و اشخاص حقوقی از شناسه ملی بجای شماره اقتصادی استفاده شود.

نتیجه گیری

در این مقاله به یکی از مباحث مهم در امور مالیاتی یعنی گزارش معاملات فصلی پرداختیم و با تمام نکات آموزشی در خصوص مالیات فصلی موضوع ماده 169 قانون مالیات های مکرر آشنا شدیم. معاملات فصلی در واقع همان جزئیات خرید و فروش صاحبان کسب و کار بوده که باید در قالب یک گزارش در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار بگیرد. در ابتدای این مقاله قوانین مربوط به گزارش معاملات فصلی را ذکر کردیم و همچنین عنوان کردیم که در صورت عدم ارسال این گزارش، افراد مشمول چه جرایمی خواهند شد.

در ادامه نیز به مهلت ارسال این نوع گزارش و همچنین افراد مشمول اجرای آن اشاره کردیم. در قسمت پایانی مطلب نیز نحوه ارسال گزارش معاملات فصلی مورد بررسی قرار گرفت و دو شیوه‌ای که سازمان امور مالیاتی در پورتال خود برای مؤدیان فراهم کرده است را شرح دادیم.

تمامی مراحل شرح داده شده برای سهولت کار حسابداران و مدیران محترم بازگو شد و سهولت، دقت و تسریع این مراحل در نرم افزار حسابداری تیپ برای کاربران گرامی فراهم شده و تنها با چند کلیک گزارش معاملات فصلی برای بارگذاری آماده می شود.

شما عزیزان نیز می توانید با انتشار این مطلب برای علاقه ‌مندان این عرصه در بالا بردن اطلاعات عمومی افراد و آگاهی شان سهیم باشید.

 

 

نام نویسنده :جاسم پسندیده